Nazywanie i wyrażanie uczuć to fundamentalna umiejętność, która pomoże naszym dzieciom znaleźć drogę do poznawania samego siebie oraz rzeczywistości, w której funkcjonują. To, jak myślimy i jak się zachowujemy w konkretniej sytuacji, rodzi w nas określone uczucia. To one pozwalają nam zorientować się, czy jest nam dobrze, czy źle „tu i teraz”. Uczucia to sygnały z ciała pojawiające się pod wpływem emocji  (radości, wstydu, lęku, złości, strachu, smutku). Emocje to reakcja naszych zmysłów (to co widzimy, słyszymy, dotykamy, wąchamy, smakujemy), naszego myślenia (Co to jest? Czego potrzebuję? Co mogę zrobić?) oraz naszych odczuć (ciepło, zimno, głód, zmęczenie, ból). Jeśli chcemy, by nasze dzieci nie pobłądziły w labiryncie swoich myśli, emocji i uczuć pomóżmy im je rozpoznawać. Rozmawiajmy z naszymi dziećmi, że nie ma „złych” uczuć, że wszystkie są potrzebne, nie należy się bać o nich mówić i ich wyrażać. Uczmy je, że nie wolno tłumić nieprzyjemnych uczuć, tj. złości, żalu, smutku. To ostrzeżenie, że coś jest „nie tak”, dzieje się coś, z czym się nie zgadzają, zostają naruszone ich granice, ktoś je krzywdzi, tracą coś ważnego, nie dostają czegoś, co jest dla nich ważne. Czego uczyć dzieci, by rozpoznawały i radziły sobie z uczuciami?

1. Przewidywać sytuacje, które mogą wywołać w nich silne uczucia.
2. Mieć świadomość „co”, „kto” i „kiedy” wywołuje w nich silne uczucia.
3. Nie dopuszczać do pojawienia się uczuć, zanim nie przemyślą sytuacji.
4. Używać techniki „liczenia do 10” oraz głębokiego oddechu.
5. Rozpoznawać, nazywać myśli i zachowania, które wywołują w nich określone uczucia.
6. Zastanowić się, w jaki sposób zmienić swoje myślenie i zachowanie, by poczuć się lepiej.
7. Rozmawiać o swoich uczuciach z osobami, którym ufają.
   
   

W rozmowie o uczuciach kierujmy się empatią, wyczuciem, zrozumieniem, cierpliwością, tolerancją oraz miłością. Pamiętajmy, że dzieci odbierają takie sygnały, jakie rozumieją. Jeśli nie będą miały kontaktu z  „nieprzyjemnymi” uczuciami, to nie nauczą się z nimi radzić, będą się ich bać i w efekcie stłumią te uczucia w sobie. Spychanie uczuć ze świadomości do podświadomości, by zagłuszyć smutek, napięcie i stres prowadzi do dolegliwości somatycznych i powoduje zachwianie równowagi psychicznej. 

W przygotowaniu tego artykułu pomogło mi uczestniczenie w szkoleniu z kompetencji społecznych. Wykorzystałam w nim materiały przygotowane przez specjalistów w dziedzinie psychologii.

Iga Kamela – Nauczyciel Pracowni Rozwoju Muzyczno-Ruchowego